ترك اَولي

حضرات انبياء گرچه به مقام اقرار به معصيت برآمده‌اند و مقرّبين درگاه الهي بالاخصّ در مقام مناجات خود را گناهكار بزرگي دانسته‌اند، امّا بزرگان دين آن را از باب «حَسَناتُ الاَبْرارِ سَيِّئاتُ الْمُقَرَّبينِ» شمرده‌اند. اين از علائم كمال معرفت رحماني است كه شخص در آن مقام، عبادات و طاعات خود را ناچيز شمارد و اقرار بر قصور نمايد، چنان كه حضرت رسول اكرم^(ص) به پيشگاه الهي عرض نمود «ما عَبَدْناكَ حَقَّ عِبادَتِكَ».

حضرات انبياء از لحاظ شأن و مقام يكسان نيستند، لذا از لحاظ انجام تكاليف و وظايف نيز برابر نمي‌باشند. بسا كه انجام پاره‌اي امور براي بعضي از آنان، ترك اولي محسوب شود و براي برخي ديگر نسبت به علوّ شأن و مقامشان، معصيت به شمار آيد.

اثم و عصيان و ذنب هر چند به معني گناه است، لكن مراتبي دارند. از حضرات انبياء و اولياء گناه سر نمي‌زند، يعني امري كه صرف مضرّات معنوي باشد يا مضرات معنويش بر منافع آن غالب باشد، بلكه حداكثر از آنان «ترك اولي» ممكن است صادر شود نه معصيت، و اگر هم احياناً معصيت ناميده شود، مجازاً معصيت است نه حقيقتاً.

گرچه از بعضي از حضرات انبياء ترك اولي سر زده است، ولي ترك اَوْلي نه عصيان است و نه ارتكاب به امري از امور مكروه، و نه ترك واجب است و نه ترك امري از امور استحبابي، بلكه در مقام آزمايش، يك امر تعبّدي است. بنابراين ترك اولي دليل بر فقدان عصمت در آن ذوات مقدس نيست، آنان هم داراي عصمت علميّه و هم عصمت عمليّه‌اند.

عصمت مراتبي دارد و از شخصيت‌هاي مقدسي مانند حضرت رسول اكرم^(ص) و حضرات ائمه اطهار^(ع) كه مراتب عصمتيه‌شان در حد كمال است، ترك اولي هم سر نزده است. اما مراتب عصمت علميّه و عمليّه بسياري از انبياء به درجة عصمت ايشان نمي‌رسد.