بخش مهمي از فسادهاي اجتماعي و بزهکاري هاي فردي، از فقر مذهبي و اخلاقي ريشه مي گيرد و نارسايي هاي غيرقابل جبران را در پي دارد. بدين جهت دشمنان اسلام به جاي يورش نظامي و اقتصادي با هزينه هاي سنگين، به تهاجم فرهنگي رو کرده اند و سعي مي کنند جوامع اسلامي را به ابتذال بکشانند. امروز دشمنان واقعي سعي در به انحراف کشاندن جوانان دارند، تا از اين طريق به اهداف شوم و استثماري خويش نايل گردند و با گسترش فساد در کشورهاي اسلامي، جوانان را از رسيدن به اهداف واقعي خويش باز دارند. تمام برنامه هاي اسلام بر مبناي مصالح فردي و اجتماعي تشريح گرديده، که تعدي از آن باعث ضرر و زيان راهيان اين مکتب خواهد بود. بنابراين منشأ بسياري از عقده هاي اجتماعي و تمام بي بند و باري ها و هواهاي نفساني و اختلافات خانوادگي و جنگ و نزاع ها و ساير ناهنجاري هاي اجتماعي از فقر اخلاقي و مذهبي ريشه مي گيرد. در اين نوشتار به آثار فقر اخلاقي و مذهبي و نيز راه درمان آن مي پردازيم.

*داوري قرآن

 قرآن مجيد در آيات متعدد به نقش منفي «فقر مذهبي و اخلاقي» اشاره نموده و سهم بزرگي از فسادهاي اجتماعي و انحرافهاي شخصي را از اين عامل خانمان سوز مي داند.

 قرآن کفر و بي ديني، تجاوز، قتل و... را ناشي از نافرماني خدا و ارتکاب گناهان مي داند. (آل عمران/ 112) که پيوسته در عذاب و گمراهي به سر مي برند. (سباء/ 8)، کساني که از مفسدان پيروي نموده و به تبهکاري مي پردازند و مردم را گمراه مي کنند... و از هيچ عمل زشتي دوري نمي گزينند !! (مائده/ 77 تا 79).

*ديدگاه احاديث
«ايمان» نگهبان اميني است که انسان را از بزهکاري و تخلف باز داشته و در درون آدمي، حتي از تصميم زشت و وسوسه هاي نفس و شيطان باز مي دارد. اما به هر مقدار که اين موهبت الهي به خطر افتد، به همان نسبت مصونيت انسان نيز آسيب ديده و رو به فساد مي گذارد و شخصيت ديگران را نيز لکه دار مي کند. حضرت اميرالمؤمنين علي(ع) مي فرمايند: ريشه و زمينه فتنه ها و فسادها خواهشهاي نفساني است. (نهج البلاغه، خ 50، ص 137)

امام صادق(ع) در آسيب پذيري از گناه و فقر مذهبي مي فرمايند: انسان چون مرتکب گناه گردد، در قلب او نقطه سياهي پديدار مي شود، چنانچه توبه کند و آن گناه را جبران نمايد، آن نقطه سياهي از بين مي رود، ولي اگر گناه را تکرار کند، آن نقطه سياه بزرگ و بزرگتر مي شود و صفحه دل را سياه مي کند و بعد از آن ديگر رستگار نمي گردد. (وسايل الشيعه، ج 11، ص 239، ج 10؛ اصول کافي، ج 2، ص 271، ح 13) گناه و فقر مذهبي، بار گناه را افزونتر مي سازد و عامل پيدايش گناهان مي گردد و راه رستگاري را به روي صاحبش مي بندد و زمينه فساد را فراهم مي سازد.
فقر اخلاقي نه تنها صاحبش را تباه مي سازد، بلکه وي را در تضييع حقوق مردم و لگدمال کردن شخصيت ديگران جرأت مي بخشد و تاريخ جهان به ويژه تاريخ اسلام شاهد گوياي اين ادعا است.

* راه چاره چيست؟

همانطوري که در معالجه امراض جسمي نخست بايد عامل بيماري را کشف کرد و شناخت و سپس براي رفع آن اقدام کرد، در طبابت روحي نيز روش معالجه به همين گونه است، اول بايد زمينه هاي گرفتاري را شناسايي نمود و در اين بحث (فقر مذهبي) عوامل گناه و شهوات نفسي را کنترل کرد و سپس براي تکامل معنوي و روحي گامهاي استوار برداشت. رسول خدا(ص) مي فرمايند: هر درد و بيماري دوايي دارد و درمان گناهان استغفار و جبران گناه است. (مستدرک الوسائل، ج 5، ص 316، ح 5972) در فراز ديگري مي فرمايند: در مواجهه با گناه خدا را ياد کنيد و منظور از ياد خدا «سبحان ا... و الحمدلله و لااله الاا... و ا... اکبر» نيست: بلکه در برابر حرام، خدا را ياد کردن و اجتناب از گناه. (خصال صدوق، ج 1، ص 62؛ سفينه 1، ص 484)
جواني خدمت امام حسين(ع) رسيده عرض کرد اي پسر پيامبر! جواني هستم که در حال گناه نمي توانم خود را حفظ کنم، چه کنم که گناه ننمايم؟ حضرت فرمود: در جايي گناه کن که خدا تو را نبيند !! (بحارالانوار، ج 78، ص 126، ج 7)
حضرت امام صادق(ع) با تعجب از مؤمنين خطاکار که در اعماق گناه فرو رفته اند، مي فرمايند: چگونه ادعاي عشق و علاقه خدا مي کني در حالي که او را نافرماني مي نمايي؟ راستي اگر تو بنده علاقمند خدا بودي، وي را نافرماني مي کردي؟ مگر عاشق بر معشوق خود عصيان مي ورزد؟ !! (وسائل الشيعه، ج 11، ص 241؛ روضةالمتقين، 13، ص 156) 
اميرالمؤمنين علي(ع) براي خويشتن داري از گناه و آلودگي، راه تقوي را سفارش مي کنند که آن بر دلها جلا مي بخشد و مسير هدايت را باز نموده و به انسان بينش و تشخيص مي دهد. (نهج البلاغه، خ 189، ص 635) ايشان در جاي ديگر مي فرمايند: من تعجب مي کنم از انسانهايي که از غذاي زيان آور پرهيز مي کنند، در حالي که از ارتکاب گناهان عذاب آور نمي ترسند؟! (غررالحکم، ص 494، ش 7). آنگاه هشدار مي دهند که: توجه نمائيد که هر لذت دنيا با هر کيفيتي پايان دارد، (غررالحکم، ش 2449) و لحظه هاي شهوات نفساني را دچار غم و غصه ها خواهد ساخت (وسائل 11، ص 164، ح 4) پس براي پيشگيري از آن خويشتن داري و تقوي و عفت پيشه کنيد(غررالحکم، ش 2148) تا از اين طريق به مقامات عالي نائل آييد.